Μαλάλα Γιουσαφζάι (Malala Yousafzai)… το κορίτσι που οπλισμένοι Ταλιμπάν λίγο έλειψε να στείλουν στον άλλο κόσμο, τον Οκτώβριο του 2012 στην κοιλάδα του Σουάν, στο Πακιστάν.
Ακτιβίστρια από κούνια, η νεότερη κάτοχος Νόμπελ Ειρήνης – σε ηλικία 17 ετών- και απόφοιτη Φιλοσοφίας, Πολιτικών Επιστημών και Οικονομίας του πανεπιστημίου της Οξφόρδης. Η 24χρονη Μαλάλα Γιουσαφζάι ένιωσε ένα γνώριμα τραγικό ρίγος να διαπερνά την ραχοκοκαλιά της πριν από λίγες μέρες βλέποντας τις εικόνες στο αεροδρόμιο της Καμπούλ. Κάλεσε τους ηγέτες της διεθνούς κοινότητας να αναλάβουν «δράση» επειγόντως. Μπορει να «έφαγε» μια σφαίρα από τους Ταλιμπάν, συνεχίζει όμως να αγωνίζεται για το δικαίωμα των κοριτσιών στην εκπαίδευση. Δυστυχώς ο εφιάλτης της τρομοκρατίας «επέστρεψε» …
«Είχα δύο επιλογές. Η μία ήταν να μείνω σιωπηλή και να περιμένω να με σκοτώσουν. Η άλλη ήταν να μιλήσω και ας με σκοτώσουν. Διάλεξα τη δεύτερη» είχε πει για τη δράση των Ταλιμπάν η Μαλάλα, στις 10 Δεκεμβρίου 2014 (στην τελετή για το Νόμπελ Ειρήνης).
«Θέλω να γίνω πρωθυπουργός του Πακιστάν»
Οι Ταλιμπάν στοχοποίησαν τη νεαρή μαθήτρια Μαλάλα Γιουσαφζάι, που μιλούσε αιχμηρά στα διεθνή media για το δικαίωμα των κοριτσιών στη μόρφωση και επιχείρησαν να τη δολοφονήσουν, στερώντας από το Πακιστάν (ίσως) μια μελλοντική… πρωθυπουργό. Μετά τις απανωτές εγχειρίσεις αποκατάστασης, η Μαλάλα στέκεται στα πόδια της και δηλώνει σε συνέντευξή της στη δημοσιογράφο Κριστιάν Αμανπούρ: «Θέλω να γίνω πρωθυπουργός του Πακιστάν». Μάλιστα το νεαρό κορίτσι είχε παραδεχθεί ότι θαυμάζει την την πρώην πρωθυπουργό του Πακιστάν, Μπεναζίρ Μπούτο. Η Μπούτο σπούδασε οικονομικά, νομικά και φιλοσοφία στο Χάρβαρντ και στην Οξφόρδη. Έγινε η πρώτη γυναίκα πρωθυπουργός ισλαμικής χώρας στην ιστορία. Στις 27 Δεκεμβρίου 2007, δολοφονήθηκε από καμικάζι σε προεκλογική συγκέντρωσή της, ενώ η κυβέρνηση του Πακιστάν υπέδειξε ως αυτουργούς της δολοφονίας της, τους Ταλιμπάν και την Αλ Κάιντα.
Σήμερα η Μαλάλα είναι μια κλασική νεαρή κοπέλα, και όπως λέει η ακριβοθώρητη μητέρα της στο Harper’s Bazaar «Κοιμάται αργά, δεν τρώει σωστά και δεν πίνει πολύ νερό»! Ανάμεσα στα βιβλία που αγαπάει είναι ο «Αλχημιστής» και πιστεύει ότι όποιος έχει αφοσίωση και έναν στόχο, το σύμπαν θα συνωμοτήσει για να γίνει πραγματικότητα. Της αρέσουν οι βόλτες με το αυτοκίνητο, ακούει Μπίμπερ και παραδοσιακή πακιστανική μουσική, χαλαρώνει πίνοντας τσάι και διαβάζει πολύ. Την εμπνέουν άνθρωποι που είναι τόσο δυνατοί, ώστε νίκησαν τις δικές τους αδυναμίες! Μετά την ολοκλήρωση των σπουδών της στην Οξφόρδη και εν μέσω πανδημίας δεν ξέρει ακόμα το αμέσως επόμενο βήμα.
Είναι, εξάλλου, μόλις 24 ετών και κουβαλάει μια ιστορία σαν παραμύθι!
Η 11χρονη Μαλάλα αποκαλύπτει στα διεθνή media τα εγκλήματα των Ταλιμπάν
Η Μαλάλα γεννήθηκε στις 12 Ιουλίου 1997 στην πόλη Μινγκόρα στην κοιλάδα Σουάν του Πακιστάν, μέλος μιας οικογένειας σουνιτών Παστούν. Δυνατή επιρροή στη ζωή της είναι ο πατέρας της Ζιαουντίν Γιουσαφζάι. Αυτοδημιούργητος, ιδιοκτήτης σχολείου, ιδεαλιστής-ακτιβιστής και ποιητής, ήταν εκείνος που ανέλαβε και την πρώτη της εκπαίδευση. Και ήταν εκείνος που σε μία κοινωνία όπου τα κορίτσια θεωρούνταν υποδεέστερα, φέρθηκε ισότιμα στην κόρη του, ενώ έχει και δυο γιους. Σε συνέντευξη στην Αμανπούρ τον Οκτώβριο του 2013 ο πατέρας της Μαλάλα είχε πει: «Μη με ρωτάτε τι έκανα για να έχω κόρη τη Μαλάλα, ρωτήστε με τι δεν έκανα. Αυτό που δεν έκανα είναι να της ψαλιδίσω τα φτερά». Το όνομα «Μαλάλα» τής δόθηκε προς τιμήν της Πακιστανής λαϊκής ηρωίδας Μαλαλάι (1861-1880), που ενέπνευσε τους Αφγανούς χωρικούς να νικήσουν τον βρετανικό στρατό το 1880. Σημαίνει «θαρραλέα» αλλά και «λυπημένη». Ο πατέρας της πίστευε στο όνομα αυτό: «Είναι ένα όνομα για τη δύναμη της φωνής».
Η ζωή της Μαλάλα άλλαξε τραγικά μετά την κατάληψη της εξουσίας στην περιοχή από τους Ταλιμπάν το 2007. Δημόσιες τιμωρίες, ξύλο, δολοφονίες, απαγορεύσεις, τρομοκρατία. Σε ρεπορτάζ των Times του 2012 αναφέρεται ότι ενώ τα σχολεία για τα αγόρια παραμένουν ανοιχτά, πάνω από 200 σχολεία θηλέων ανατινάχθηκαν από τους Ταλιμπάν. Οι δολοφονίες και οι επιθέσεις κατά των γυναικών και των σχολείων δημιούργησαν αβίωτες συνθήκες βαρβαρότητας, ενώ ο πατέρας της Μαλάλα και το σχολείο που διατηρούσε βρίσκονταν διαρκώς υπό απειλή.
Σε ηλικία 11 ετών ξεκίνησε να γράφει (χρησιμοποιώντας ψευδώνυμο) σε μπλογκ του BBC, όπου περιέγραφε τις θηριωδίες των Ταλιμπάν, που απαγόρευσαν στα κορίτσια να πηγαίνουν στο σχολείο και εξέφραζε τις απόψεις της σχετικά με το δικαίωμα των κοριτσιών στη μόρφωση.
«Πηγαίνετε σχολείο, πριν έρθει κάποιος και σας πει ότι δεν μπορείτε να πάτε… πουθενά!»
Η Μαλάλα έγινε η φωνή των κοριτσιών και τα επόμενα χρόνια έδωσε συνεντεύξεις σε διάφορα Μέσα, τόσο της χώρας της όσο και άλλων χωρών, στις οποίες υποστήριζε το δικαίωμα των κοριτσιών να πηγαίνουν στο σχολείο. Το 2009, ένα ντοκιμαντέρ του Adam B. Ellick για τους Times αφιερωμένο στη ζωή της νεαρής Πακιστανής «Malala Yousafzai» είναι ίσως η σταγόνα που ξεχείλισε το ποτήρι των Ταλιμπάν, καθώς πλέον η ταυτότητά της είχε γίνει γνωστή.
Στο ραδιόφωνο της περιοχής ακούγονται απειλητικά μηνύματα από τους Ταλιμπάν. «Μετά από τις 15 Ιανουαρίου τα κορίτσια δεν πρέπει να πάνε στο σχολείο, αλλιώς οι κηδεμόνες τους και το σχολείο θα είναι υπεύθυνοι».
Τον Νοέμβριο του 2011 η Μαλάλα έλεγε σε συνέντευξη στο CNN: «Έχω το δικαίωμά της μόρφωσης, έχω το δικαίωμα να παίξω, έχω το δικαίωμα να τραγουδήσω, έχω το δικαίωμα να μιλήσω, έχω το δικαίωμα να πάω στην αγορά, έχω το δικαίωμα να εκφράζομαι ελεύθερα» και οι Ταλιμπάν ξέρουν πλέον ποια είναι. «Θέλω να γίνω γιατρός. Αυτό είναι το όνειρό μου» αλλά μετά η Μαλάλα αλλάζει γνώμη: «Έχω ένα καινούργιο όνειρο, ότι πρέπει να γίνω πολιτικός για να σώσω τη χώρα μου. Οι Ταλιμπάν μας κατέστρεψαν. Σκοπός της ζωής μου είναι όλα τα παιδιά του κόσμου να μπορούν να πάνε σχολείο».
«Ποια από εσάς είναι η Μαλάλα» ρώτησαν οι Ταλιμπάν και την πυροβόλησαν στο κεφάλι
Το πρωί της 9ης Οκτωβρίου 2012, δύο άντρες με όπλα πλησιάζουν το σχολικό λεωφορείο της Μαλάλα. Ο ένας ανεβαίνει στο λεωφορείο και ρωτά «ποια είναι η Μαλάλα;». Χωρίς να καταλαβαίνουν τι συμβαίνει οι συμμαθήτριές της κοιτούν προς το μέρος της. Και τότε ο ένας την πυροβολεί. Τρεις ήταν οι πυροβολισμοί και η μία σφαίρα τη χτύπησε στον αριστερό κρόταφο, καθώς έσκυψε για να καλύψει το πρόσωπό της. Η Μαλάλα έπεσε στα πόδια της φίλης της αιμόφυρτη. Από τότε δεν θυμάται τι έγινε…
Δύο ώρες αργότερα ένα ελικόπτερο τη μετέφερε σε στρατιωτικό νοσοκομείο του Πακιστάν. Χρειάστηκαν ώρες για να υποχωρήσει το πρήξιμο στον εγκέφαλό της. Κατά… σύμπτωση, για πρώτη φορά στη χώρα βρισκόταν μία κορυφαία ειδικός στο παιδιατρικό τραύμα, η Φιόνα Ρέινολντς που έτρεξε να τη σώσει. Βρήκε την Μαλάλα σε άσχημη κατάσταση. Τα σωληνάκια είχαν γίνει πηγή μόλυνσης, οι πνεύμονες και τα νεφρά της ήταν έτοιμα να σταματήσουν να λειτουργούν. Σε συνέντευξή της στο ABC η γιατρός της Μαλάλα είπε ότι «το κορίτσι είχε πάθει σηψαιμία» και σύστησε στην οικογένεια να τη μεταφέρουν επειγόντως με αεροπλάνο σε εξειδικευμένο νοσοκομείο της Βρετανίας για να σωθεί.
«Όταν μου απαγόρευσαν να πάω σχολείο, ήταν η στιγμή που κατάλαβα ότι η μόρφωση είναι σημαντική»
Μία οκτάωρη πτήση θα μπορούσε αν αποβεί μοιραία, αλλά τη λύση έδωσε πάλι κατά… τύχη ο Σεΐχης των Ηνωμένων Αραβικών Εμιράτων που έστειλε επανδρωμένο αεροπλάνο του με μονάδα εντατικής θεραπείας για τη μεταφορά της Μαλάλα στο νοσοκομείο Queen Elizabeth του Μπέρμιγχαμ, στην Αγγλία… σώζοντας τη ζωή της. Η απόπειρα δολοφονίας της 14χρονης μαθήτριας προκάλεσε πρωτοφανή έκρηξη συμπαράστασης σε ολόκληρο τον κόσμο. H Madonna αφιέρωσε το τραγούδι της «Human Nature» στη Γιουσαφζάι, ενώ η Αντζελίνα Τζολί έγραψε ένα άρθρο για το πώς απάντησε στα παιδιά της την ερώτηση «γιατί ήθελαν να σκοτώσουν τη Μαλάλα». Η ηθοποιός και ακτιβίστρια έδωσε 200.000 δολάρια στην οργάνωση Malala Fund, για τη μόρφωση των κοριτσιών του Πακιστάν.
Το … μονοπάτι της σφαίρας ήταν πραγματικά απίστευτο!
Οι πιθανότητες να σε πυροβολήσουν από τόσο κοντά και η σφαίρα να μην καταστρέψει τον εγκέφαλο είναι απειροελάχιστες. Η σφαίρα πέρασε πολύ κοντά στο φρύδι διαπέρασε ξυστά το οστό του κεφαλιού, πλήγωσε το αυτί και καρφώθηκε στον ώμο. Ακόμα και το γεγονός ότι επέζησε αμέσως μετά από αυτό τον τραυματισμό ήταν ένα θαύμα. Αλλά ακόμα και έτσι, κανείς δεν ήξερε αν θα ξυπνήσει από το κώμα και αν θα μιλούσε ή θα ξαναπερπατούσε ποτέ. Το κορίτσι ξύπνησε και μετά από τρεις δύσκολους μήνες και απανωτές εγχειρήσεις για να αποκατασταθεί το νεύρο στο πρόσωπό της, ήταν έτοιμη να συνεχίσει το έργο της…
Η γιατρός της παραδέχεται: «Δεν έχω δει τη Μαλάλα να κλαίει ποτέ σε όλη αυτή την επίπονη και πολύ δύσκολη διαδικασία. Είναι εξαιρετικά στωική, δεν έκλαψε, δεν έσφιξε καν το χέρι μου σε πολύ δύσκολες στιγμές». Η Μαλάλα σχολίασε: «Δεν έκλαψα γιατί άλλαξα τελείως μετά από αυτό το περιστατικό. Δεν ξέρω πώς άλλαξα. Δεν ξέρω τι μου συνέβη. Ένας άλλος άνθρωπος. Ένιωθα ότι αυτή είναι μία καινούργια ζωή και ήμουν πολύ ευτυχισμένη που έζησα».
Σε μία από τις αμέτρητες συνεντεύξεις της η Μαλάλα παραδέχεται: «Πιστεύω ότι ο θάνατος δεν ήθελε να με πάρει και με έσωσαν όλοι αυτοί οι άνθρωποι – όλων των εθνικοτήτων και θρησκειών – που προσευχήθηκαν ταυτόχρονα για μένα».
«Δεν παύει να με συγκλονίζει το γεγονός ότι οι άνθρωποι θεωρούν την ειρήνη κάτι δεδομένο – Δεν την έχουν όλοι»
«Όταν μου στέρησαν τη μόρφωση κατάλαβα την τεράστια αξία της»
Η Μαλάλα συνεχίζει να μιλά στα διεθνή Μέσα και να στηρίζει το όραμά της. Σε συνέντευξή της στο Daily Show το 2007 απαντώντας στο πώς ξεκίνησε να θεωρεί τη μόρφωση τόσο σημαντικό αγαθό είπε: «Είμαστε άνθρωποι και όταν μας αφαιρούν το δικαίωμα να κάνουμε κάτι τότε αντιλαμβανόμαστε τη σοβαρότητά του. Και όταν στο Πακιστάν με εμπόδισαν να πάω σχολείο ήταν εκείνη η στιγμή που κατάλαβα ότι μόρφωση είναι ένα πάρα πολύ σημαντικό πράγμα και ότι είναι η δύναμη των γυναικών και για αυτό οι τρομοκράτες δεν θέλουν οι γυναίκες να μορφωθούν γιατί τότε οι γυναίκες θα γίνουν πιο δυνατές».
Σε συνέντευξή της το 2013 είπε: «Οι Ταλιμπάν σκότωναν δύο με τρεις ανθρώπους κάθε βράδυ, μαστίγωναν τις γυναίκες, έχουμε δει με τα μάτια μας τις βάρβαρες πρακτικές των Ταλιμπάν τον 21ο αιώνα, έχουμε δει την σκληρότητα. Έχουμε ζήσει άγριες μέρες και θεωρούνται οι πιο σκοτεινές μέρες της ζωής μας. Και τότε είπα: γιατί να περιμένω κάποιον άλλον μας σώσει, την κυβέρνηση, κάποια εξωτερική δύναμη. Γιατί δεν σηκώνω εγώ την προσωπική μου φωνή. Γιατί δεν μιλάμε εμείς για τα δικαιώματά μας. Άρχισα να γράφω ημερολόγιο, μίλησα με κάθε κανάλι που μπορούσα για να ακουστεί η φωνή μου, χρησιμοποίησα κάθε πλατφόρμα γιατί ήθελα να πω στον κόσμο τι συμβαίνει στη χώρα μου. Θέλω να πολεμήσω την τρομοκρατία.
Το 2012 είμαι με τον πατέρα μου και κάποιος μας είπε “έχεις δει στο Google; Αν κάποιος ψάξει το όνομά σου, οι Ταλιμπάν έχουν βγάλει απειλές εναντίον σου”. Δεν μπορούσα να το πιστέψω. Θεωρούσαμε ότι δεν είναι τόσο σκληροί για να σκοτώσουν ένα 14χρονο κορίτσι». Και όμως…
«Αν ήθελα να χτυπήσω τους Ταλιμπάν, θα είχα γίνει ίδια με αυτούς»
Και συνέχισε λέγοντας: «Είπα στον εαυτό μου “αν έρθει ο Ταλιμπάν να σε σκοτώσει τι θα κάνεις Μαλάλα; Πάρε ένα παπούτσι και χτύπα τον” αλλά μετά είπα “αν τον χτυπήσεις με το παπούτσι δεν θα υπάρχει καμία διαφορά ανάμεσα σε σένα και τον Ταλιμπάν”. Δεν πρέπει να αντιμετωπίζουμε τους άλλους με σκληρότητα. Η μόρφωση είναι σημαντική. Θα του έλεγα ότι “επιθυμώ τη μόρφωση και των δικών σου των παιδιών και τώρα κάνε ό,τι θέλεις”».
Το βιβλίο «Με λένε Μαλάλα» – Πώς ένα κορίτσι υπερασπίστηκε το δικαίωμα στη μόρφωση και άλλαξε τον κόσμο – είναι η αυτοβιογραφία της και περιλαμβάνει όλη την περιπέτεια του κοριτσιού που επιθυμεί μόρφωση για τα παιδιά του κόσμου.
Η Μαλάλα πλέον ζει στο Μπέρµιγχαµ της Αγγλίας και εξακολουθεί να αγωνίζεται για την παγκόσµια πρόσβαση στην εκπαίδευση µέσω του Ιδρύµατος Μαλάλα (malalafund.org), ενός µη κερδοσκοπικού οργανισµού που ίδρυσε με τον πατέρα της το 2013, «ώστε κάθε κορίτσι να μορφωθεί και να ηγηθεί».
«Δεν παύει ποτέ να με συγκλονίζει το γεγονός ότι οι άνθρωποι θεωρούν την ειρήνη κάτι δεδομένο. Εγώ είμαι ευγνώμων για αυτήν κάθε μέρα. Δεν την έχουν όλοι. Εκατομμύρια άντρες, γυναίκες και παιδιά βλέπουν με τα μάτια τους τον πόλεμο κάθε μέρα. Η δική τους πραγματικότητα είναι η βία, τα κατεστραμμένα σπίτια, οι χαμένες αθώες ζωές. Και η μόνη επιλογή που έχουν στη διάθεσή τους για να είναι ασφαλείς είναι να φύγουν. Να “επιλέξουν” να εκτοπιστούν. Δύσκολα το λες επιλογή αυτό » γράφει η Μαλάλα στο νέο της βιβλίο «Είμαστε αλλού – Κορίτσια της προσφυγιάς» (εκδ. Πατάκης).
Tο ντοκιμαντέρ του σκηνοθέτη Ντέιβις Γκούγκενχαϊμ (Davis Guggenheim) «He Named Me Malala» είναι η κινηματογραφική διήγηση της ιστορίας του κοριτσιού που στοχοποιήθηκε από τους Ταλιμπάν.
Πόσα έχουμε να δούμε ακόμα;
«Το Νόμπελ είναι μία μεγάλη ευθύνη. Είμαι πολύ “διψασμένη” και ο βασικός μου σκοπός, αυτό που θέλω πραγματικά να κάνω, είναι να παλέψω να δω κάθε παιδί να πηγαίνει στο σχολείο. Θα δουλέψω πολύ σκληρά. Έχω πολλή δουλειά ακόμα» είπε στην Αμανπούρ, η Μαλάλα, που σίγουρα δεν περιμένει τίποτα να της δοθεί… «έτοιμο»!
* Με πληροφορίες από Times, Guardian, ABC News, CNN, malalafund.org, Wikipedia
* Δείτε το ντοκιμαντέρ του Adam B. Ellick για τους TIMES
ethnos.gr/
