Κωνστάντιος Κοράλλης

0

Από τον συνεργάτη μας,Γιάννη Δ.Κουρμπέλη

Ο Κωνστάντιος Κοράλλης (1800 – 12 Ιουνίου 1851) ήταν μοναχός και ηγούμενος της Μονής Λουκούς Κυνουρίας. Ο Κωνστάντιος Κοράλλης είναι μία από τις σημαντικότερες εκκλησιαστικές φυσιογνωμίες που έχει αναδείξει ο Άγιος Ιωάννης. Ο Κωνστάντιος Κοράλλης έμεινε γνωστός για το πλούσιο έργο του – εκκλησιαστικό και πατριωτικό – και για τον οξυδερκή χαρακτήρα του. Ήταν ένας δυναμικός ηγούμενος, που με τη δράση του αποτέλεσε σημαντικό στήριγμα της Επανάστασης του 1821 στην περιοχή μας.

Βιογραφία

Ο Κωνστάντιος Κοράλλης γεννήθηκε το 1800 στον Άγιο Ιωάννη. Τα ονόματα τα των γονέων του δεν τα γνωρίζουμε, ούτε και το κοσμικό του όνομα. Αδέρφια του ήταν: ο Μιχαήλ Κοράλλης, ιερέας και πρωτοπαπάς του Αγίου Ιωάννη και στη συνέχεια Παραλίου Άστρους και ο Ιωσήφ, επίσης μοναχός και μετέπειτα ηγούμενος της Μονής Λουκούς. Η οικογένεια Κοράλλη είναι μία από τις σημαντικότερες οικογένειες και παλαιότερες οικογένειες του Αγιάννη. Το επώνυμο αυτό το συναντάμε για πρώτη φορά το 1753 με τη μορφή <<Κουρέλλης>>. Το πατρικό σπίτι του Κωνστάντιου Κοράλλη στον Άγιο Ιωάννη βρίσκεται στο κάτω μέρος του χωριού, λίγο χαμηλότερα από την πηγή Πηγαδάκι. Δεν γνωρίζουμε αν είχε σπίτι στο Άστρος.

Το αρχοντικό της οικογένειας Κοράλλη στον Άγιο Ιωάννη. Εδώ γεννήθηκε και έζησε ο μοναχός Κωνστάντιος Κοράλλης (βλέπε και: Αρχοντικά του Αγίου Ιωάννη – Μέρος Γ’).

Ο Κωνστάντιος αφιερώθηκε από τους ευσεβείς γονείς του στο μοναστήρι της Λουκούς σε ηλικία μόλις 12 ετών (το 1812 δηλαδή). Το 1816 πέθαναν και οι δύο γονείς του και έτσι ο 16χρονος Κωνστάντιος χειροτονήθηκε διάκονος και αργότερα ιερέας. Πληροφορίες για την αφιέρωσή του λαμβάνουμε από 2 αναφορές του προς το κράτος.

Η μονή Λουκούς. Ο Κωνστάντιος Κοράλλης εγκαταστάθηκε εδώ το 1812 και το 1816 έγινε διάκονος και μοναχός.

Ο Κωνστάντιος Κοράλλης συμμετείχε ενεργότατα στην Επανάσταση του 1821. Συμμετείχε αδιακρίτως σε όλες τις μάχες και με ζήλο τροφοδοτούσε το στρατόπεδο της Τριπολιτσάς. Ήταν, μάλιστα, από τους πρώτους που μπήκαν στην Τριπολιτσά κατά την άλωσή της (23 Σεπτεμβρίου 1821), αφού είχε καταταχθεί στο στρατιωτικό σώμα του συγχωριανού του, Πάνου Ζαφειρόπουλου ή Άκουρου. Το ηγουμενοσυμβούλιο της Μονής Λουκούς έγραφε στις 28 Ιανουαρίου 1870: <<ο ηγούμενος Κωνστάντιος Κοράλλης είχεν εναποταμιεύσει άπαντα τα εισοδήματα της Μονής εις αποθήκας και προσέτι δύο χιλιάδας οκάδας άλευρα και τεσσαράκοντα τράγους. Έλαβε μεθ’ εαυτού οκάδες οκτακοσίας πυρίτιδος και εξεστράτευσε με την σημαίαν του εις Βολιμήν ομού με τους συμπολίτας του… με τους πρώτους του εν Βολιμή στρατού της επαρχίας Αγίου Πέτρου εισεπήδησεν εις την Τρίπολιν κατά την γενομένην έφοδον με την σημαίαν εις τας χείρας πολεμών γενναίως μέχρι της αλώσεως της Τριπόλεως, ότε κατέθεσε τα όπλα και επανήλθεν εις την μονήν χωρίς να λάβει εκ των λαφύρων των κυριευθέντων τούρκων το παραμικρόν. Δια τας θυσίας και εκδουλεύσεις του προς την πατρίδα ετιμήθη ακολούθως με τον αργυρούν Σταυρόν του Σωτήρος…>>.

Το 1822, με διαταγή της κυβέρνησης εγκαταστάθηκαν στην Μονή Λουκούς 70 Αγιορείτες μοναχοί. Τότε αναχώρησαν όλοι οι μοναχοί από τη Λουκού, εκτός από τον οικονόμο Ιάκωβο. O Κωνστάντιος μετέβη στην Μονή Θεολόγου του Αγίου Ιωάννη, όπου οι εκεί μοναχοί τον ανακήρυξαν ηγούμενο του μοναστηριού. Λίγο καιρό αργότερα, έλαβε χώρα η μάχη των Δερβενακίων (Ιούλιος 1822), όπου πολέμησε ο αδερφός του, Ιωσήφ, κάτω από τις διαταγές του Άκουρου. Μετά τη νικηφόρα αυτή μάχη, ο Ιωσήφ Κοράλλης δεν επέστρεψε στην Μονή Θεολόγου, αλλά μετέβη στο γειτονικό μετόχι της Λουκούς, τον Άγιο Δημήτριο. Εκεί είχαν εγκατασταθεί οι μοναχοί της Λουκούς και ο γέροντας ηγούμενος Νεόφυτος Τζαφέρης (Ζαφείρης ή Ζαφειρόπουλος). Εκεί αποφασίστηκε η εκδίωξη των Αγιορειτών μοναχών, ενώ ο Ιωσήφ ορίστηκε αρχηγός της αποστολής. Η εκδίωξη έγινε και οι μοναχοί επέστρεψαν στη Λουκού. Τότε, οι μοναχοί <<ευρόντες συμφώνους και τους προύχοντας της κοινότητος του Αγίου Ιωάννου>>, προσκάλεσαν τον Κωνστάντιο Κοράλλη να γίνει ηγούμενος της Λουκούς, κατόπιν παραιτήσεως του Νεόφυτου Τζαφέρη. Ο Κωνστάντιος δέχτηκε την πρόταση, παρέδωσε την ηγουμενία της Μονής Θεολόγου στον Νικόδημο Ντρίκο και έγινε ηγούμενος της Λουκούς, σε ηλικία 22 ετών.

Το καθολικό της διαλυμένης, σήμερα, Μονής Θεολόγου. Ο Κωνστάντιος Κοράλλης διορίστηκε εδώ ηγούμενος το 1822.

Ο ναός του Αγίου Δημητρίου, μετόχι της Μονής Λουκούς, στον Άγιο Ιωάννη. Εδώ κατέφυγαν για ένα μικρό χρονικό διάστημα οι μοναχοί της Λουκούς το 1822, μετά την εγκατάσταση των 70 Αγιορειτών μοναχών στην Λουκού.

Σύντομα, ο Κοράλλης αναδείχτηκε σε έναν αεικίνητο και ακούραστο ηγούμενο. Το 1823 ανήγειρε νέα οικοδομήματα και μάντρες στο μοναστήρι. Το 1824 ανήγειρε τον νοτιανατολικό πύργο της μονής και 3 δεξαμενές, την μία για νερό και τις άλλες δύο για λάδι. Τα έργα αυτά, όμως, δεν ολοκληρώθηκαν καθώς το 1826 η μονή πυρπολήθηκε από τον Οθωμανό Ιμπραήμ πασά.

Ανακαίνισε και καλλώπισε το μοναστήρι και κατεδάφισε τα παρεκκλήσια του καθολικού της Μονής, τα οποία ήταν προσκολλημένα στον ναό (Άγιος Χαράλαμπος και Άγιος Παντελεήμων).

Το 1829 κατασκεύασε ελαιοτριβείο στο Άστρος. Το 1832 δώρισε στην Σχολή Καρυτσιώτη κτήματα αξίας 25000 δραχμών, για να παύσει η υποχρεωτική ετήσια εισφορά σε προϊόντα της Λουκούς προς την Σχολή, τα οποία δωρίζονταν μυστικά, προκειμένου να λειτουργεί η Σχολή. Διένειμε δημητριακά από το μοναστήρι προς τους φτωχούς. Με έξοδά του σπούδασε τον μοναχό Ιωσήφ Κουτίβα (1). Το 1834, η Μονή Λουκούς έκλεισε με βασιλικό διάταγμα επειδή δεν συγκέντρωνε τον απαραίτητο αριθμό μοναχών. Κατάφερε όμως να μετατρέψει την μονή σε γυναικεία, αλλά και πάλι έκλεισε το ίδιο έτος. Τελικά το 1837 η Μονή άρχισε να επαναλειτουργεί. Από τότε άρχισε να εργάζεται πυρετωδώς για την αποκατάσταση της Μονής, η οποία είχε περιέλθει σε τραγική κατάσταση, αφού τα κτήρια ήταν ερειπωμένα και τα κτήματά της είχαν καταπατηθεί και λεηλατηθεί. Με πολλούς κόπους κατάφερε να την επαναφέρει στην αρχική της μορφή.

Ο Κωνστάντιος Κοράλλης, στο πλαίσιο της γενικότερης ανασύστασης της Μονής Λουκούς, ξεκίνησε μεγάλους δικαστικούς αγώνες κατά των Βερβαινιωτών και Ξηροπηγαδιωτών, οι οποίοι είχαν καταπατήσει την περιοχή της Μεταμόρφωσης του Σωτήρος (Βλαχοσωτήρα) στη Ζάβιτσα, που ήταν μετόχι της Λουκούς. Δικαστικούς αγώνες ξεκίνησε και κατά των Δολιανιτών, οι οποίοι είχαν κατοικήσει στις Σπηλιές των Κάτω Δολιανών, περιοχή που άνηκε στη Μονή Λουκούς.

Ο Κωνστάντιος Κοράλλης ήταν πολύ μορφωμένος και είχε ανώτερες γνώσεις. Τις πρώτες γνώσεις του έλαβε, πριν το 1812, στην Σχολή Καρυτσιώτη του Αγίου Ιωάννου, η οποία άκμαζε εκείνη την εποχή. Την μόρφωσή του ολοκλήρωσε το 1824 στην Τρίπολη. Το γεγονός αυτό πληροφορούμαστε από μία σειρά διοικητικών ανακρίσεων για ένα διαφιλονικούμενο κτήμα των αδερφών Κοραλλέων, την 21η Σεπτεμβρίου 1835. Οι μάρτυρες ήταν Αγιαννίτες και κατέθεσαν τα εξής:

  • Ο Ιωάννης Πέρρος (παπά Γιαννάκης) κατέθετε ότι ο Κωνστάντιος κατείχε το κτήμα <<όταν επήγεν εις Τριπολιτζάν και ηκουλούθη μαθήματα δεν ενθυμούμαι το έτος…>>.
  • Ο Ματθαίος Πρωτοπαπάς έλεγε: <<ανεχώρησε και επήγε εις Τριπολιτσάν δια να σπουδάσει εις το εκεί σχολείον, πλήν πότε δεν ενθυμούμαι…>>.
  • Ο Απόστολος Κομνηνός αναφέρει ότι μετέβη στην Τρίπολη το 1824 και <<δεν έκαμε ούτε χρόνο>>.
  • Η δημογεροντία του Αγίου Ιωάννη έλεγε: <<Κατά το 1824 ο Κωνστάντιος Κοράλλης ανεχώρησε μετά του αυταδελφού του (Ιωσήφ) εκ της Μονής Λουκούς και μεταβάς εις Τρίπολην, εσπούδασε>>.

Ο Κωνστάντιος παράλληλα, διενήργησε μια σειρά ανασκαφών στον χώρο της Μονής Λουκούς, όπου ανακάλυψε πολλά ευρήματα (2). Αυτά, δεν τα πούλησε σε περιηγητές οι οποίοι του τα ζητούσαν, αλλά τα προσέφερε το 1830 στο Εθνικό Μουσείο της Αίγινας και τώρα βρίσκονται στο Εθνικό Αρχαιολογικό μουσείο των Αθηνών. Τα αρχαιολογικά αυτά ευρήματα είναι ενδεικτικά: μία αμαζόνα Καρυάτιδα, ένα γυναικείο ακέφαλο άγαλμα <<Αμυμώνης>>, ένα ανάγλυφο τελετής, ένα επιτύμβιο ανάγλυφο ήρωα, 2 αναθηματικά ανάγλυφα του Ασκληπιού κ.α.

Η <<Αμαζόνα Καρυάτιδα>>. Εύρημα που ανακαλύφθηκε επί ηγουμενίας Κωνσταντίου Κοράλλη και κοσμεί σήμερα το Εθνικό Αρχαιολογικό μουσείο Αθηνών.

Παρόλα αυτά, ο Κωνστάντιος Κοράλλης κατηγορήθηκε πολλές φορές για καταχρήσεις και παρανομίες. Πιο συγκεκριμένα, είχε κατηγορηθεί ότι το 1833 παρακινούσε τους κατοίκους του Αγίου Ιωάννη να μην πληρώνουν τους φόρους στον Οικονομικό έφορο. Το 1838 οι Αθανάσιος Κομνηνός και Ιωάννης Παπαντωνίου είχαν καταθέσει ότι οι Κωνστάντιος Κοράλλης, Ιωσήφ Κοράλλης και Νικόδημος Τσαρουκάς ήταν οι καταπατητές των κτημάτων της Μονής Λουκούς, και όχι αυτοί όπως είχαν κατηγορηθεί. Το 1841 κατηγορήθηκε από τους: Νικόλαο Σακελλαρίου, Ιωάννη Νικολάου, Ιωάννη Παπαντωνίου, Ιωάννη Σακαλή κ.α. για οικονομικές καταχρήσεις. Η υπόθεση αυτή, μάλιστα, έλαβε μεγάλες διαστάσεις και κράτησε 10 μήνες. Την 29 Σεπτεμβρίου 1845 ο υπομοίραρχος Κυνουρίας έγραφε προς την διοίκηση της Μαντινείας <<περί δήθεν καταχρήσεων του Ηγούμενου της Λουκούς>> τα εξής:

<<ο δήμαρχος Θυρέας Ιωάννης Ζαφειρόπουλος και οι μετ’ αυτοί εκπνέοντες άσπονδον μίσος κατά του ηγουμένου Κωνσταντίου Κοράλλη προ ικανού καιρού διαστήματος, εύρε το μέσον να μεταχειρισθή όργανον των παθών του διαφόρους… και χρωματίσας ποικιλοτρόπως… από παράλογον κακίαν και μίσος προσβάλλοντες αδίκως τον καλώς διαχειρίζοντα τα της Μονής συμφέροντα ηγούμενον, ένεκα των τοπικών παθών, υπονοούντες ούτοι ότι δήθεν ο ηγούμενος ούτος είχε την διάθεσιν και το συμφέρον να τους αντιπολιτεύεται όταν αυτοί απετύγχανον εις τα κοινά της επαρχίας και του δήμου πράγματα…>>.

Το 1850 κατηγορήθηκε εκ νέου για χρηματικές καταχρήσεις από το επαρχείο Κυνουρίας, υποκινούμενο από τις αναφορές πολιτών και ιδίως των Βασιλείου Καλαμβοκίδη και Νικολάου Μερκουριάδη. Μεγάλα προβλήματα αντιμετώπισε επίσης εξαιτίας ενός πατρικού κτήματος, το οποίο είχε μοιραστεί εξ’ αδιαιρέτου στους αδερφούς Κωνστάντιο και Ιωσήφ Κοράλλη, με τον μεγαλύτερο αδερφό του, ιερέα Μιχαήλ, τα έτη 1834 – 1835.

Από τους μακροχρόνιους δικαστικούς αγώνες που διενήργησε ο ίδιος, αλλά και από τις κατηγορίες εις βάρος του, η υγεία του ηγούμενου επιβαρύνθηκε σοβαρά. Επιπλέον, το 1849, τα κτήματα της Μονής υπέστησαν σοβαρές ζημιές λόγω του παγετού, γεγονός που τον λύπησε βαθύτατα. Εξαιτίας όλων αυτών των κακουχιών, επήλθε ο θάνατος του Κωνσταντίου Κοράλλη, στις 12 Ιουνίου 1851. Ήταν μόλις 51 ετών και πέθανε από περιτονίτιδα. Σύμφωνα με τον αδερφό του Ιωσήφ: <<… και αναχωρήσας δι’ Άγιον Ιωάννην κατά το αυτό έτος 1851 Ιουνίου 12 απεβίωσεν εις την πατρικήν του οικίαν…>>. Οι μοναχοί της Λουκούς Γρηγόριος Κακουρίωτης σύμβουλος, Ανανίας μοναχός, Ιωακείμ μοναχός, Νέστορας μοναχός, Ιωσήφ Κουτίβας αναγνώστης, Διονύσιος Παπαμήτρος δόκιμος και Αναστάσιος Θ. Φάκλαρης δόκιμος έγραφαν προς τον Μητροπολίτη Κυνουρίας Διονύσιο Παρδαλό:

<<… ο πολυπόθητος ημών ηγούμενος της Μονής Κωνστάντιος Κοράλλης μετά πολυχρόνιον ασθένειαν απεβίωσεν κατά την 12ην ισταμένου μηνός εν τη οικία του αδερφού του και έγινεν η κηδεία του εις τον Άγιον Ιωάννην ναόν του τιμίου Προδρόμου την 13ην του αυτού…>>.

Ο μεγαλοπρεπής ναός του Προδρόμου στον Άγιο Ιωάννη. Εδώ κηδεύτηκε ο Κωνστάντιος Κοράλλης στις 13/6/1851.

Το Κοραλλέϊκο αρχοντικό στον Άγιο Ιωάννη. Εδώ πέθανε ο ηγούμενος Κωνστάντιος Κοράλλης στις 12/6/1851.

Ο Κωνστάντιος Κοράλλης, όπως προαναφέραμε τιμήθηκε από το κράτος με τον Αργυρό Σταυρό του Σωτήρα. Το 1839 τιμήθηκε με το χάλκινο μετάλλιο, μαζί με άλλους 15 Αγιαννίτες στρατιώτες. Ο Κοράλλης είναι αναμφισβήτητα μία από τις σημαντικότερες φυσιογνωμίες της περιοχής μας, που όμως δεν έχει τιμηθεί ακόμα από την τοπική κοινωνία, αντιθέτως κατηγορήθηκε πολλές φορές λόγω συμφερόντων και προσωπικών παθών.

Σημειώσεις

  • Ο Ιωσήφ Κουτίβας (κατά κόσμον Γεώργιος Β. Κουτίβας) ήταν Αγιαννίτης μοναχός και είχε γεννηθεί περί το 1838. Αφιερώθηκε στην Μονή Λουκούς πριν το 1850, όπου αρχικά ήταν αναγνώστης. Στη συνέχεια σπούδασε θεολόγος χάρη στον Κωνστάντιο Κοράλλη και έγινε ιεροδιάκονος. Το 1864 διετέλεσε ηγούμενος της Μονής Λουκούς.
  • Ο χώρος της Μονής Λουκούς είναι μία περιοχή με πλούσια ιστορία και ευρήματα. Εδώ υπήρχε κατά πολλούς η αρχαία πόλη της Εύας με το ιερό του Πολεμοκράτους. Στα βόρεια της Μονής έχει αποκαλυφθεί η μεγαλοπρεπής Έπαυλη Ηρώδη του Αττικού. Ανασκαφές στον χώρο της Λουκούς έγιναν για πρώτη φορά το διάστημα 1807 – 1812, που διεξήχθησαν από τον Βελή πασά της Τριπολιτσάς. Κατά καιρούς και οι μοναχοί έκαναν παράνομες ανασκαφές, ανακαλύπτοντας εξαιρετικά ευρήματα τα οποία σώζονται έως σήμερα στον χώρο του μοναστηριού.

Πηγές

  • Νικολάου Ι. Φλούδα – Θυρεατικά, τόμος Γ΄, Αθήνα 1983
  • Νικολάου Ι. Φλούδα – Θυρεατικά, τόμος Β’, Αθήνα 1982

 Σύνταξη: Ιωάννης Δ. Κουρμπέλης

Επιμέλεια-Παρουσιάσης: Φώτης Τζιβελόπουλος

 

ΑΦΗΣΤΕ ΕΝΑ ΣΧΟΛΙΟ

εισάγετε το σχόλιό σας!
παρακαλώ εισάγετε το όνομά σας εδώ