Θα μπορούσατε να περάσετε ένα ολόκληρο Σαββατοκύριακο κάπου, σε κάποιο δάσος, απομονωμένοι; Και όταν λέω απομονωμένοι, δεν εννοώ φυσικά μόνοι σας. Μαζί με ένα σωρό άλλους θα ήσασταν. Θα ήσασταν όμως διατεθειμένοι πριν πάτε, να εγκαταλείψετε το τηλέφωνό σας, το tablet σας και κάθε άλλη ψηφιακή συσκευή που έχετε; Δοκίμασα να το κάνω αυτό το καλοκαίρι· και αισθάνθηκα πως ήμουν στα πρόθυρα νευρικού κλονισμού… Και τότε, το αντιλήφθηκα: Ήμουν εξαρτημένος, ένας ψηφιακά εξαρτημένος… Είμαστε προσκολλημένοι σε ένα νόμιμο, ηλεκτρονικό ναρκωτικό”. Από το ντοκιμαντερ My Digital Addiction του Βρετανού δημοσιογράφου Phil Lavelle.
Στην εποχή της υπερπληροφόρησης, της παγκόσμιας δικτύωσης και της υπερπροσφοράς φτηνών συσκευών πρόσβασης στο διαδίκτυο ο λεγόμενος Ψηφιακός Εθισμός χτυπάει την πόρτα του καθένα μας. Παλιότερα για να είναι κανείς ενημερωμένος και πληροφορημένος θα έπρεπε να διαβάζει στοίβες βιβλία, εφημερίδες, περιοδικά και άλλα έντυπα. Αυτό απαίτουσε ένα βαθμό δυσκολίας και μόρφωσης, κι επειδή ήταν κουραστικό κι επίπονο, σπάνια έβλεπες κάποιον να είναι εθισμένος στην ανάγνωση, αν και υπήρχαν και τέτοιες περιπτώσεις.
Αργότερα, με τη διάδοση του ραδιοφώνου και της τηλεόρασης, οι μάζες απέκτησαν πρόσβαση σε άφθονη, αλλά επιφανειακή, πληροφόρηση, κι άρχισαν να εμφανίζονται τα φαινόμενα των τηλεραδιο-εθισμένων, που κοιμόντουσαν με ανοικτή τηλεόραση ή ραδιόφωνο, με το τηλεκοντρόλ στο προσκέφαλο και κάνοντας διαρκώς ζάπινγκ που έφτανε στα όρια της νεύρωσης. Αλλά και πάλι το φαινόμενο ήταν σχετικά περιορισμένο, μιας και δεν μπορούσε να πάρει κανείς μαζί του την τηλεόραση στο δρόμο, στο γραφείο ή στη δουλειά του, και αφορούσε κυρίως συνταξιούχους, νοικοκυρές και αργόσχολους. Ώσπου εμφανίστηκε το Internet, τα laptop, τα smartphones, τα tablet και τα κάθε λογής φορητά gadgets, που έκαναν εφικτή την ψηφιακή σύνδεση και τη αδιάκοπη πληροφόρηση του χρήστη 24 ώρες το 24ωρο, μέρα-νύχτα, καθημερινά και Σαββατοκύριακα, 365 ημέρες το χρόνο. Αποτέλεσμα: ο Ψηφιακός Εθισμός αυξήθηκε με γεωμετρική πρόοδο και εκεί που ήταν ένα περιθωριακό φαινόμενο κατέληξε να είναι πραγματική μάστιγα, που απειλεί πλέον τον καθένα μας.
Η βασικότερη απειλή της εποχής μας είναι ο Εθισμός στο Διαδίκτυο (internet addiction), που είναι μια σχετικά νέα αλλά σοβαρή μορφή εξάρτησης, ένα είδος “ηλεκτρονικού ναρκωτικού”, που ερευνάται τελευταίως από την επιστημονική κοινότητα προκειμένου να περιγραφεί, οριοθετηθεί, αφού η εξάρτηση από το Διαδίκτυο δεν θεωρείται ακόμη ως μια κλινική πάθηση από αυτές που φιλοξενούνται στα ψυχιατρικά εγχειρίδια. Για την ώρα αυτή η μορφή εθισμού περιγράφεται ως «ενασχόληση με το Ίντερνετ για άντληση αισθήματος ικανοποίησης που συνοδεύεται με αύξηση του χρόνου που καταναλώνεται για την άντληση αυτού του αισθήματος». Η περιγραφή αυτή αποτελεί ωστόσο μονάχα την κορυφή του παγόβουνου μιας παγκοσμίων διαστάσεων επιδημίας Πληροφοριορύπανσης και Ψηφιακού Εθισμού, που απειλεί εκ των έσω όλο το οικοδόμημα του μεταμοντέρνου πληροφοριακού-τεχνολογικού πολιτισμού μας. Αποτελεί ουσιαστικά παρενέργεια της ίδιας της ανθρώπινης επιτυχίας. Η μανία μας να εξαλείψουμε την αμάθεια μας έριξε στην παγίδα της υπερπληροφόρησης. Χαμένοι στην κυριολεξία μέσα σ’ έναν απέραντο ωκεανό ακατέργαστων πληροφοριών και infojunk (πληροφοριοσαβούρα), που οι ίδιοι παράγουμε, νιώθουμε σα ναυαγοί χωρίς ελπίδα, αδύναμοι μπροστά στα πελώρια «πληροφοριακά κύματα» που απειλούν να μας καταπιούν…
Πληροφοριονεύρωση
Πορευόμαστε στον τεχνολογικό 21ο αιώνα βυθιζόμενοι ασυναίσθητα σ’ έναν άνευ προηγουμένου «πληροφοριακό ευδαιμονισμό»: μια κατάσταση που αναμφίβολα θα έκανε τους Εγκυκλοπαιδιστές του 18ου αιώνα να παραληρούν από ευτυχία! Αυτή ωστόσο η εκπληκτική υπερπροσφορά πληροφοριών κάθε άλλο παρά ευτυχισμένους μας έχει κάνει. Δίχως να το πολυκαταλάβαμε η πληροφορία, από κώδικας επικοινωνίας, μετατράπηκε σε συλλογική τιμωρία. Μεταβλήθηκε σε μια νέα αόρατη απειλή, σε μια καινούργια μορφή ρύπανσης, που απειλεί τον εγκέφαλο αλλά και την ψυχολογική μας κατάσταση. Βέβαια, η ευθύνη δεν πέφτει σ’ αυτή καθεαυτή την πληροφορία, αλλά κυρίως στην Infojunk (πληροφοριακή σαβούρα): στα βουνά των άχρηστων πληροφοριών κάτω από τα οποία είμαστε κυριολεκτικά θαμμένοι.
Όλος αυτός ο πρωτοφανής καταιγισμός πληροφοριών, που αδυνατούμε να ελέγξουμε και να επεξεργαστούμε, έχει φέρει τον εγκέφαλο μας σε κατάσταση πανικού, οδηγώντας μας σταδιακά στην παθητικότητα: απέναντι σ’ αυτόν τον τεράστιο πληροφοριακό όγκο, που μας κατακλύζει καθημερινά, τρομάζουμε κι αισθανόμαστε ανίκανοι ακόμη και να σκεφτούμε. Ποτέ άλλοτε τα πράγματα δεν ήταν χειρότερα, απ’ ότι σήμερα, την εποχή που η πληροφορία, αυτός ο άυλος πόρος, αγγίζει κάθε τομέα των δραστηριοτήτων μας με τρόπο άμεσο και κατανοητό. Δεν είναι περίεργο λοιπόν που όροι όπως «πληροφοριακή κόπωση», «πληροφοριονεύρωση», «υπερβολική δόση πληροφόρησης», «πληροφοριακή συμφόρηση» κ.α. έχουν κάνει ήδη την εμφάνιση τους στο λεξιλόγιο μας. Παρούσα σε κάθε μας δραστηριότητα η Infojunk έχει γίνει ο νέος «δαίμονας», που απειλεί να μετατρέψει τη ζωή μας σε κόλαση!
Όσοι εργαζόμαστε στα λεγόμενα «πληροφορικά επαγγέλματα» είμαστε ήδη ψηφιακά εθισμένοι, πληροφοριακά υπερφορτωμένοι και πληροφοριονευρωτικοί. Τα συμπτώματα αυτής της κατάστασης είναι διάχυτη νευρικότητα, έλλειψη εστίασης προσοχής, αισθήματα άγχους και μοναξιάς, ανασφάλεια, απώλεια αυτοεκτίμησης, αίσθηση απώλειας του ελέγχου στη ζωή μας κ.α. Δημοσιογράφοι, διαφημιστές, διευθυντές και στελέχη επιχειρήσεων, καθηγητές, γιατροί, δικηγόροι, χρηματιστές και άλλοι επαγγελματίες, υποφέρουν όλοι τους από υπερκορεσμό πληροφοριών και κοντεύουν να γονατίσουν από την «πληροφοριακή υπερκόπωση».
Ο αείμνηστος Αμερικανός καθηγητής της Οικολογίας των ΜΜΕ Νήλ Πόστμαν (1931-2003) είχε προλάβει να κατατάξει την Πληροφοριομανία στις παθολογικές καταστάσεις, που χρίζει ανάλογης αντιμετώπισης: “Ξέρετε, υπάρχουν άνθρωποι που δεν μπορούν να σταματήσουν να διαβάζουν, είτε μιλάμε για εφημερίδα είτε για τα συστατικά που αναγράφονται στο κουτί με τα Corn Flakes. Μόνο που η τηλεόραση (σ.σ. και ειδικά πλέον και το Internet) αποτελεί μεγαλύτερο πειρασμό από το διάβασμα, επειδή το τελευταίο προϋποθέτει συνεχή εγρήγορση. Με την τηλεόραση συμβαίνει ακριβώς το αντίθετο. Οι άνθρωποι κάθονται, την ανοίγουν και την αφήνουν να τους περιλούσει με εικόνες” (Ν. Πόστμαν). Από την πλευρά του ο Βρετανός ψυχολόγος Ντέιβιντ Λιούιτς, που πρότεινε ο όρος Πληροφοριονεύρωση να καθιερωθεί στην ιατρική διάλεκτο, υποστήριζε πως «ο συνδυασμός τόσων πολλών πληροφοριών και παραμέτρων, οδηγεί σε αδιέξοδο και δυσχεραίνει την επιλογή των σωστών λύσεων και αποφάσεων»
Το πληροφοριακό χάσμα
Αν θέλουμε να εντοπίσουμε την πραγματική ρίζα του προβλήματος τότε θα πρέπει να ερευνήσουμε ένα από τα μεγαλύτερα χάσματα που υπάρχουν στο σημερινό κόσμο. Όχι, δεν πρόκειται για εκείνο ανάμεσα σε πλούσιους και φτωχούς, αλλά για το χάσμα της πληροφορικής επεξεργασίας. Υπάρχει δηλαδή μια μεγάλη διάσταση ανάμεσα στην παραγωγή ακατέργαστων πληροφοριών και στην τελική επεξεργασία και «κατανάλωση» τους. Ως γνωστόν ο «ποταμός» των πληροφοριών που παράγουμε διογκώνεται με το πέρασμα του χρόνου. Αυξάνουμε την παραγωγή των ακατέργαστων πληροφοριών με ρυθμό τουλάχιστον 10% ετησίως, ενώ τις καταναλώνουμε με ρυθμό μόλις 3%, πράγμα που σημαίνει ότι ένα αναξιοποίητο 7% περισσεύει ως άχρηστη πληροφορία (Infojunk). Το διάστημα από το 1999 ως το 2014 η παραγωγή ακατέργαστων πληροφοριών άγγιξε το εκπληκτικό ποσοστό του 30-50% ανά έτος. Τα τελευταία 20 χρόνια η ανθρωπότητα παρήγαγε περισσότερες πληροφορίες απ’ όσες είχαν παραχθεί όλα τα προηγούμενα 5.000 χρόνια! Ένα 90% από τις πληροφορίες που παρήχθησαν τη χρονιά που πέρασε (2017) θεωρούνται ήδη ξεπερασμένες και θα έχουν αξία μόνον για τους ιστορικούς του μέλλοντος: ένα υλικό που θα είναι δυνατόν ν’ αξιοποιηθεί να αξιοποιηθεί μόνο με τη χρήση κάποιων μελλοντικών υπερυπολογιστών.
Τι σημαίνουν όμως όλα αυτά; Η ξέφρενη πληροφοριοποίηση των πάντων, η υπεραφθονία εικόνων, η «απευθείας μετάδοση» των γεγονότων, η συνεχής on-line σύνδεση, δημιουργεί έναν ωκεανό ακατέργαστών πληροφοριών που πλημμυρίζει την καθημερινότητά μας και μας πνίγει. Αυτά τα «σήματα», οι πληροφορίες που μας βομβαρδίζουν σήμερα από την τηλεόραση, τα κινητά τηλέφωνα, το Internet και τον τύπο είναι πολύ περισσότερα απ’ όσα μπορούμε να αφομοιώσουμε. Η περίσσεια πληροφοριών, αυτή η ακατάσχετη πληροφοριακή αφόδευση, διασπείρεται αδιάφορα και επιφανειακά προς όλες τις κατευθύνσεις ακολουθώντας το «νόμο της μαρμελάδας»: όσο περισσότερο απλώνεται, τόσο πιο πολύ λεπταίνει, δηλαδή δεν παράγει γνώση. Στη ρίζα του προβλήματος βρίσκεται το χάσμα της πληροφορικής επεξεργασίας. Παράγουμε πολύ περισσότερες πληροφορίες απ’ όσες μπορούμε να καταναλώσουμε. Υπάρχει δηλαδή μια μεγάλη διάσταση ανάμεσα στην παραγωγή ακατέργαστων πληροφοριών και στην τελική επεξεργασία και «κατανάλωση» τους…
Τελικά το να λαμβάνει ένας επαγγελματίας καθημερινά έναν τεράστιο όγκο πληροφοριών εμπεριέχει τους ίδιους κινδύνους με το να είναι απληροφόρητος. Αλλά υπάρχει κι ένας, ακόμη μεγαλύτερος κίνδυνος. Πνιγμένοι κάτω από ασύλληπτες ποσότητες άχρηστων πληροφοριών, οι άνθρωποι φαίνεται ότι έχουν περάσει από την πράξη στη μίμηση της πράξης. Οι διευθυντές παριστάνουν ότι διευθύνουν, οι δημιουργοί ότι δημιουργούν, οι ερευνητές ότι ερευνούν και οι εκπαιδευτικοί ότι διδάσκουν.
Στην εποχή μας η παγκόσμια αγορά πληροφοριών ανέρχεται σε 20 τρισεκατομμύρια δολάρια ετησίως, ποσό που αντιστοιχεί στο 50% του ΑΕΠ των βιομηχανικών χωρών. Αυτή η αγορά πληροφοριών θα αυξήσει το χάσμα μεταξύ των πλούσιων και φτωχών ανθρώπων και των πλούσιων και φτωχών χωρών. Πλούσιοι θα είναι αυτοί που θα έχουν ελεύθερο χρόνο και πρόσβαση σε ειδικά δίκτυα πληροφοριών και ποιοτική και επιλεκτική ενημέρωση, ενώ φτωχοί αυτοί που είτε δε θα μπορούν να συνδεθούν καθόλου (αποκλεισμένοι) είτε θα είναι μονίμως συνδεμένοι αλλά θα είναι πνιγμένοι στην infojunk και οι γνώσεις τους θα φτάνουν το πολύ μέχρι επιπέδου Wikipedia. Οι πλούσιες χώρες θα είναι ουσιαστικά κοινωνίες γνώσης, βασισμένες στην άμεση επικοινωνία και στα πληροφορικά δίκτυα. Αιχμή του δόρατος είναι το Internet. Ωστόσο αυτή η πολλά η υποσχόμενη «λεωφόρος της πληροφορίας», υποφέρει ήδη από Infojunk. Η ποιότητα του περιεχομένου των πληροφοριών που βρίσκουμε στο Διαδίκτυο προκαλεί πολλές ανησυχίες στους χρήστες του. Οι μοναχικοί internauts («ναύτες» του Διαδικτύου) χρησιμοποιούν όλο και πιο συχνά τον όρο Infojunk για να χαρακτηρίσουν την ποιότητα των πληροφοριών στο Internet. Ωστόσο αυτό που για ορισμένους αποτελεί infogem (πολύτιμη πληροφορία) για άλλους είναι Infojunk, δηλαδή πληροφοριακή ρύπανση που προορίζεται για τις ψηφιακές χωματερές. Στο σύνθετο και χαοτικό χώρο του Internet, όπου ο καθένας πηγαίνει αναζητώντας «ποιοτικές» πληροφορίες, είναι πολύ δύσκολο να θεσπιστούν κανόνες σχετικά με την ποιότητα των πληροφοριών.
Βέβαια και στην προ-Internet εποχή υπήρχε πρόβλημα διάκρισης της ποιότητας των πληροφοριών. Το Internet όμως έχει εντείνει αυτό το πρόβλημα: οι πληροφορίες μπορούν μόνο να αξιολογηθούν από τον αριθμό των καταναλωτών τους, αλλά όχι από την αντικειμενική τους αξία. Και δεν υπάρχει πλέον τρόπος να χρησιμοποιηθούν ως βαρόμετρα οι «επίσημοι» τρόποι ταξινόμησης και αξιολόγησης των πληροφοριών (π.χ. από πανεπιστημιακούς ερευνητές), που παρουσιάζουν πολλές ατέλειες. Είναι αναπόφευκτο λοιπόν πως, αργά ή γρήγορα, θα εμφανιστούν διάφοροι «μεσάζοντες» στο Διαδίκτυο (έξυπνες μηχανές αναζήτησης ή επαγγελματίες ιντερνετικοί δημοσιογράφοι/”κηπουροί”), που θα μας βοηθούν να εντοπίζουμε σχετικά εύκολα μέσα από σωρούς infojunk (πληροφοριοσαβούρας) τα πολύτιμα infodiamonds (“πληροφοριακά διαμάντια”) μας. Είχε άδικο μήπως ο Νηλ Πόστμαν, καθηγητής της οικολογίας των Μέσων, όταν το 1991 δήλωσε σε συνέδριο της Διεθνούς Ομοσπονδίας Εκδοτών πως οι μελλοντικοί δημοσιογράφοι δεν θα βγαίνουν από σχολές δημοσιογραφίας, αλλά από σχολές φιλοσοφίας και θεολογίας! Σ’ έναν κόσμο που μαστίζεται όλο και περισσότερο από υπερπληροφόρηση η δουλειά του δημοσιογράφου θα είναι πλέον να αναλύσει, να οργανώσει και να ερμηνεύσει αυτό το πληροφοριακό χάος.
Τα συμπτώματα του ψηφιακού εθισμού
Τα ψυχολογικά συμπτώματα από την εξάρτηση και τον εθισμό στο Διαδίκτυο είναι η αίσθηση ευφορίας όση ώρα βρισκόμαστε στον υπολογιστή, όντας ανίκανοι να σταματήσουμε την δραστηριότητα αποζητούμε όλο και περισσότερο χρόνο στον υπολογιστή και, ως συνέπεια, παραμελούμε οικογένεια και φίλους, νιώθουμε κενοί, θλιμμένοι και οξύθυμοι όταν δεν βρισκόμαστε στον υπολογιστή, λέμε ψέματα στην οικογένεια και τους φίλους μας για τις δραστηριότητες μας κι αντιμετωπίζουμε προβλήματα με τη δουλειά, το σχολείο και τις κοινωνικές μας συναναστροφές. Τα ψυχολογικά συμπτώματα του Ψηφιακού Εθισμού σύντομα σωματοποιούνται κι αποκτούμε μια σειρά κι από σωματικά συμπτώματα, όπως διατροφικές διαταραχές, διαταραχές του ύπνου και αλλαγή των συνηθειών ύπνου (αυπνίες κ.α.), μυοσκελετικές παθήσεις (π.χ. σκολίωση), μειωμένη αθλητική δραστηριότητα, παχυσαρκία, ξηροφθαλμία, μυωπία, ημικρανίες, παραμέληση προσωπικής υγιεινής κ.α. Υπάρχει επίσης ο κίνδυνος για σοβαρά νευρολογικά προβλήματα και μόνιμες εγκεφαλικές βλάβες, κάτι που ήδη ερευνάται επιδημιολογικά.
Όλα αυτά συνιστούν τουλάχιστον μια νέα ψυχοσωματικη διαταραχή που θα πρέπει να αντιμετωπιστεί. Ο εθισμός από το διαδίκτυο αναγνωρίζεται πια από την ψυχιατρική κοινότητα ως ξεχωριστή ψυχοσωματική διαταραχή γι’ αυτό χρήζει ειδικής θεραπείας. Μια από τις πιο αποτελεσματικές θεραπείες είναι η “πληροφοριακή και internetικη δίαίτα” ή διακόπη για κάποιο χρονικό διάστημα της χρήσης του Διαδικτύου, των κινητών τηλεφώνων κ.α. Όταν ο δημοσιογράφος Phil Lavelle, κατέληξε στο συμπέρασμα ότι ήταν εθισμένος στις ψηφιακές συσκευές του, πήγε στην κατασκήνωση “ψηφιακής αποτοξίνωσης”. Μετά από τέσσερις ημέρες, έφυγε με την αίσθηση ότι ήταν πλέον άλλος άνθρωπος…
Πληροφοριακή Δίαιτα;
Η απειλή του Ψηφιακού Εθισμού και της Infojunk, αλλά και των Fake News, εμφανίστηκε τα τελευταία χρόνια ως παρενέργεια του τεράστιου πληροφοριακού όγκου, που παραγάγει με απίστευτους ρυθμούς η ανθρωπότητα, και της τεχνολογικής έκρηξης που επέτρεψαν την άμεση πρόσβαση στην πληροφορία. Για πρώτη φορά στην ιστορία μας έχουμε τη δυνατότητα παραγωγής και κατανάλωσης τόσων μεγάλων ποσοτήτων πληροφοριών και αυτό οφείλεται σε μεγάλο βαθμό στην άνοδο του μορφωτικού μας επιπέδου καθώς και στην έκρηξη των τηλεπικοινωνιακών τεχνολογιών. Ποτέ πριν δεν είχαμε στη διάθεση μας τόσες πολλές και ποικίλες πληροφορίες για να καταναλώσουμε. Ούτε και είχαμε και τόσο μεγάλη όρεξη για να το κάνουμε. Καταβροχθίζουμε πλέον τις πληροφορίες με πρωτοφανή βουλιμιά με τη δικαιολογία ότι τις στερηθήκαμε όλες τις προηγούμενες χιλιετηρίδες. Αλλά αυτή η υπερβολική κατανάλωση των πληροφοριών είναι πιο επικίνδυνη από την υπερβολική κατανάλωση των τροφών, η οποία οδηγεί στην παχυσαρκία. Και αυτό γιατί, όπως η παχυσαρκία βλάπτει τη σωματική έτσι και η Infojunk βλάπτει τη διανοητική μας υγεία. Οι όλο και περισσότερες άχρηστες πληροφορίες υπερφορτώνουν τον πεπερασμένο εγκέφαλό μας, καταπονούν το νευρικό μας σύστημα, θολώνουν τη διόραση μας και αμβλύνουν σε μεγάλο βαθμό την κριτική μας ικανότητα.
Η συνειδητοποίηση αυτής της νέας αόρατης απειλής έκανε το σύγχρονο άνθρωπο ν’ αρχίσει να σκέφτεται σοβαρά το ενδεχόμενο να ξεκινήσει μια «πληροφοριακή δίαιτα», πριν ακόμη είναι αργά. Όμως, όπως δεν μπορεί ν’ απαλλαγεί εύκολα από τα σκουπίδια που παράγει ασταμάτητα, έτσι δεν μπορεί και να ξεφορτωθεί την Infojunk, που τον πολιορκεί αόρατα. Η πληροφοριακή δίαιτα και η επιλεκτική πληροφόρηση είναι μια λύση, αλλά όχι για όλους. Η επιλεκτική πληροφόρηση προϋποθέτει πάνω απ’ όλα ικανότητα αξιολόγησης των πληροφοριών.
Η πληροφοριακή δίαιτα προϋποθέτει επίσης και γνώση των ορίων της αντοχής μας και συγκεκριμένα σαφή γνώση του «πληροφοριακού μεταβολισμού» μας. Και αυτό γιατί η ικανότητα «μεταβολισμού» των πληροφοριών διαφέρει από άνθρωπο σε άνθρωπο, εφόσον δεν έχει ο καθένας την ίδια ικανότητα να επιλέγει, να επεξεργάζεται και να ταξινομεί τις πληροφορίες.
Τελικά, απ’ όλον αυτόν τον ωκεανό των πληροφοριών που μας κατακλύζει καθημερινά πως θα ξέρουμε τι θα κρατήσουμε και τι θα πετάξουμε; Ποια είναι η καλύτερη πληροφοριακή δίαιτα για να υποδεχτούμε «λεπτοί, ανάλαφροι και πιο ουσιώδεις»; Κάντε ένα τεστ στον εαυτό σας. Φανταστείτε ότι θα εξαφανιστείτε απ’ αυτόν τον κόσμο, υγιέστατοι, μέσα σε, ας πούμε, ένα χρόνο. Τι θα θέλατε να γνωρίζετε μέσα σ’ αυτό το περιορισμένο χρονικό διάστημα για τον εαυτό σας και τον κόσμο; Τι είδους πληροφορίες θα επιλέγατε ως απαραίτητες για το «ταξίδι» σας και τι θα πετούσατε ως άχρηστες; Είμαι σίγουρος ότι τότε θα αφαιρούσατε πολύ Infojunk από τη ζωή σας. Δεν θα επιλέγατε πλέον να είστε Ψηφιακά Εθισμένοι. Ξαφνικά θα βλέπατε τον κόσμο με άλλα μάτια. Καινούργιες σκέψεις θα ανάβλυζαν μέσα σας, ενώ κάποιες επίμονες εσωτερικές φωνές θα σας παρότρυναν να αποφύγετε τις άχρηστες πληροφορίες και να ασχοληθείτε περισσότερο με την αναζήτηση της ουσίας.
Μπορεί να ακούγεται ειρωνικό αλλά οι αριστοκράτες του μέλλοντος δε θα είναι αυτοί που ξέρατε. Θα έχουν την πολυτέλεια να διαβάζουν βιβλία και έντυπα, ενώ εσείς θα είστε πνιγμένοι στην πληροφοριοσαβούρα του Internet. Θα μπορούν να λειτουργούν ώρες ή και μέρες χωρίς τηλεόραση, κινητό τηλέφωνο και Internet, ενώ εσείς θα τρέμετε όταν δεν είστε on-line. Θα μπορούν να πηγαίνουν στη δουλειά τους με τα πόδια ή με μέσα μαζικής μεταφοράς, ενώ εσείς θα τρέχετε με τα αυτοκίνητα σας και δεν θα προλάβετε. Και προπαντός θα έχουν άφθονο χρόνο να πιουν καφέ και να τα πούνε με τους φίλους τους, να παίξουν με τα παιδιά τους και να τον μοιραστούν με την οικογένεια τους, ενώ εσείς θα είστε μονίμως Αλλού και θα παραπονιέστε συνεχώς ότι “δεν έχετε χρόνο”. Ξανασκεφτείτε το, όσο είναι ακόμη νωρίς. Μήπως είναι καιρός να ξεκινήσετε μια “πληροφοριακή δίαιτα”;
* Ο Γιώργος Στάμκος είναι δημοσιογράφος και συγγραφέας.
/tvxs.gr/n
